sunnytursynbekovahas quoted7 years ago
И.Словцовтар үлкен үлес қосты. Олардың зерттеулері біртіндеп академик Ә.Марғұланның қазақтардың халықтық қолданбалы өнерін жалпылайтын еңбегі, көп жоспарлы кітабының негізіне айналды. «Казахское народное прикладное искусство» [4, 31-40] атты үш томдықта ол қола дәуірінен бастап XX ғасырдың басына дейінгі халық өнерінің бұйымдарынан Қазақстанда көнеден бері тұтынушылардың ұқсастықтары мен айырмашылықтарын анықтайды. Оқырман киіз өнерінің, кесте, тоқыма, кілем тоқу, сүйекті, теріні және металды көркемдеп өңдеу үлгілерімен таныса алады. Оларға археологиялық зерттеу материалдарының негізінде, тұрмыс заттарының бастапқы және кейінгі қолданылуынан, ою-өрнектің бай тізбегінен бөлініп шыққан олардың басты өрнектері туралы көптеген мысалдар келтірілген. Ғалымның іргелі зерттеуі (олардың тізімі жүз елуден асады) қазақтардың материалдық мәдениеті саласындағы жемісті зерттеулердің жалғасуына бастау болды.

1868 жылы М.Красовскийдің еңбегі жарыққа шықты, онда автор қазақтардың ою-өрнектері мен халық өнерлерінің түрін сипаттайды. Алғашқылардың бірі болып қазақтардың XIX ғасырдағы үй бұйымдарына назар аударған Г.Колмогоров болды, ол қазақтар киізді, шекпенді, әртүрлі шалбарларды, кілемдерді және т.б. үлкен көлемде дайындады деп жазды. Бір жыл өткен соң И.Словцов Солтүстік Қазақстанда Ертістің сол жақ жағалауынан Есілге дейінгі аралықта болып, нәтижесінде өзінің артында жол ережелерін қалдырады. Онда ол қазақтардың материалдық мәдениеті саласындағы хабарламаларымен бірге, оның әртүрлі үй жануарлары жүнінің төрт сорты жайлы және кілем-киіз бұйымдарының жасалуы туралы мәліметтері қызығушылық тудырады. Ол «өндірістің барлығының арасында киіз жасаудың ерекше орынға иеленетінін» ерекше атап өтеді [5, 21]. Материалдық және көркемдік мәдениетті зерттеуде А.Добромысловтың жұмыстары күмәнсіз құндылыққа ие, ол 1893 жылы көшпенді ортасында киіз өндірісінің пайда болу себебі мен қазақтардың үй бұйымында негізгі түрі ретінде бекітілген әлеуметтік-экономикалық факторлардың ықпалы туралы жазады [6,42].

1911 жылы алғашында неміс тілінде жарық көрген Р.Карутцтың еңбегі шықты, ол Каспий маңын мекендеушілердің көптеген кәсіптеріне арналған болатын. Автор таспа теру көлденең тоқыма станогіне ұқсас дейді. Ол қазақ-көшпенділердің
  • Join or log in to comment
    fb2epub
    Drag & drop your files (not more than 5 at once)