Исраил Сапарбай

ҚАЗАҚСТАНЫМ

Қазекем көзге жәй көрінгенімен, сөзге бай. Бір сөзді жерге түсірмей қағып алып, қақпақылға салып құбылтып, құлпыртып ала жөнелгенде тақымына көкпар басқан шандоз шабандоздай алты қырдан ары асып бір-ақ тоқтайды. Қадыр аға бірде маған: “Сұлуды сипаттаудың отыздан аса баламасын таптым, мықты болсаң, соны сен қырықтан асырып, елуге жеткізші?” деп еді. Комбайнның соңынан масақ түгілі кәшек қалушы ма еді?! Ағамыз түк қалдырмай түгелімен сыпырып-сиырып кеткен екен.

Жуырда бір қарындасымыз (асаба) қалың жұрттың қаперіне осындай көп баламалы сөздің бірін аукционға салды. Әркім білгенін, назарға ілгенін айтып жатыр жаным, күнім, айым, жұлдызым, айнам, әппағым, қошақаным, ботам, қозым, балапаным, құлыным, құлыншағым, қуыршағым, қарғам, қарлығашым, қарағым, арманым, ардағым, сүйіктім, сүйкімдім, сүйінішім, сүйенішім, қараторғайым, аққуым, ботагөзім, күлімкөзім, бозторғайым, қарғашым, жүрегім, тілегім, шырағым, алтыным, жарқыным, мөлдірім, шырайлым, құндызым, қызғалдағым, сарғалдағым, қырмызым, бәйтерегім, талшыбығым, бақытым, қуанышым, махаббатым, ғашығым, асылым, сырғалым... деген сияқты.

Қаншама көп болғанымен сөз де тақ-тұқ таусылады білем, жұрт тағы не бар дегендей бір-біріне қарайлап үнсіз қалды. Иә, бәрі айтылған сияқты — Ай да, Күн де, жұлдыздар да... Асаба “болды, бітті” деп жүлдегерлерді анықтауға кірісе бергенде, ортаға төрт-бес жастағы Мирас жүгіріп шыға келді де: “Қазақстаным!” деп қасқайып тұрып айтты да тастады!

Жұрттың көзі жыпылық қақты. Тоқсан ауыз сөздің тобықтай түйінін томардай-томардай ересектер емес, тобықтай бала ғана айтты! Айтып қана қойған жоқ, әрі қарай әуендетіп-әндетіп ала жөнелді.

Биліктегілер өздерін биіктемін деп ойлайды. Солай ойлаған соң да бірде болмаса, бірде бастары айналады. Басы айналған адам, әрине, құлайды. Құздан құлаған құлжадай. Ол құлаған соң алаңдардағы ескерткіштер де құлайды. Тұғырынан. Тұғырға басқа біреу қонады, дұрысы — қонжияды...

Жер — адамның игілігі болғанымен, Алланың иелігі екенін аз күнде ада-күде ұмытып шыға келдік. Осыншама азғындайтындай, құдай-ау, бізге не көрінді?

Қасиеттің қадірін қас надандар нағылсын,

Қай кезде де қасыңнан жақсы адамдар табылсын.

Екі айрылар ұның да, кебегің де,

Дүниенің еленсең елегінде.

Кеткім келеді бір жаққа, кеткім келеді,

Көзіме менің сыймай жүр көктің көлемі.

Күннің де қажет болмай тұр күлімдегені,

Гүлдің де қажет болмай тұр көп гүлдегені,

Кеткім келеді бір жаққа, кеткім келеді...

Адамның ең сорақы мінезі — атаққұмарлығы,

Ең дөрекі мінезі — өзімшілдігі.

Жылауын жүрек жылап, көзіңнен жас ағатыны несі екен?

Ұлы адамдардан ұлы идеялар туар,

Орташа адамдар оқиғаға құмар,

Қалғандары қайдағы-жайдағыны қуар.

Көліктің ең арзаны – екі аяқ.