Сайын Мұратбеков

Тоқтар мен Нәзира әпкемнің бұ дүниедегі қас дұшпаны мен едім. Мен дегенде екеуінің де төбе шаштары тік тұратын

Нұрсұлудың екі баласы мен кәрі шешесі зар еңіреп көп жерге дейін артынан ілесіп барыпты да, ақыры бірін-бірі құшақтап жер бауырлап қала беріпті.

Осы күндердің бірінде апам мен Нұғыманның өзара сөйлескен бір сөздерінің куәсі болдым.

− Бұ қалай, Нұғыман-ау, соғыс болса мынау күннен-күнге арқаға аяздай батып қыса түсуде. Қолда бардың бәрін қыс демей, жаз демей жөнелтіп жатырмыз, қымтып қалған, жасырып қалған ештеңеміз жоқ. Мынау қызыл қырманның үстінде ұртымыз толып ас жеп жүрген ешкім жоқ. Артық түйір тамағымыздан өтпейді. Бәрін майданға жөнелтсек екен дейміз, атың өшкір жауды тезірек жеңсек екеміз дейміз. Жатсақ-тұрсақ ойлайтынымыз сол. Ал сөйтіп отырып айдалатындай жазығымыз не біздің?.. Біз деп отырғаным, Нұрсұлу кім, мен кім, басқа әйелдер кімдер? Бірімізден-бірімізді еш айырмамыз жоқ. Бәріміздің жұтып отырған уымыз да бір, қайғы-қасіретіміз, тілегіміз де бір... Ендеше біздің бірен-саран абайсыз кеткен жеріміз болса неге кешірмеске

Жазға салым Жусандытөбе жақтан қоңыр салқын самал еседі. Ашқылтым иіс аңқиды. Жусанның иісі. Сондайда есіме тағы да Аян түседі.

. Өле-өлгенінше қолынан келгенінше балаларының отымен кіріп, күлімен шыққанды әрбір ананың өзі-ақ тілейтін шығар. Өйткені әжемнің көрші-көлең кемпірлерге:
— Е, алла, осылардың бейнеті маған зейнет емес пе. Осылардың алдында өлсем арманым бар ма,— деп айтқанын талай рет естігем. Сондықтан да мен әжемді дүниедегі бақытты ананың бірі санайтынмын.

Ал ара түскеніне бой бермей қызыл шеке бола бастасақ, әжем бар даусымен налып, айқай салушы еді.
— Құдай, құдай... Осы ит жыны бірікпеген иттердің ортасында азапқа салғаныңша алсаң етті мені! — дейтін.

Ешкімге байқатпай жиі-жиі күрсініп уһілейтінді шығарды. Балалар өзара төбелесе қалса бұрынғысынан да қатты қапаланып, «құдайды», «қу» да, «шұнақ» та деп әбден даттап, ащы-ащы қарғанатын.

у құдай, шұнақ құдай, осылардың күйігіне күйдіргенше, алсаң етті мені,— дейтін күйініп. Ал кейде оңаша қап жүн түткен боп отырып, ешкімге көрсетпей өзінен-өзі көзінің жасын іркіп алатын.

Ең болмаса, менің көзім тірі тұрғанда тату болса екен де, мен өлген соң не болса о болсын... Құдай ғой, мені де осылардың тозағына күйдіріп қойған...

Ойбай, анау пәленшені қарашы жетім-жесір боп өсіп еді, енді, әне, балаларының түздегісі түзде, ойдағысы ойда шетінен жетілген, болған-толған, бақыты жанған кемпір екен»,— дейді. Ал мен сорлы осылардың иттігін білдірмеймін деп түздегісіне түзде, ойдағысына ойда тыраштанам

Талдан таяқ жас бала таянбайды,
Бала бүркіт түлкіден аянбайды...—
деп жаңғырықтыра созады. Әжем дір ете түсіп, қолын көлегейлеген күйі алысқа тесірейе тесілді де қалды.