Тарихтың ақыры туралы ұғымды соны деуге болмайды. Оның ең танымал насихатшысы -Карл Маркс, ол материалдық күштердің ықпалдастығымен анықталатын тарихи дамудың мақсатты сипаты бар және барлық қарама-қайшылықтарды шешетін коммунистік утопияға қол жеткенде ғана аяқталады деп білді. Айтпақшы, тарихтың басы, ортасы және аяғы болатын диалектикалық процесс ретіндегі