Ақан сері. I кітап

Ғафу етіңіз, Ақан аға, әшейін сөздің ретімен... Әйтсе де есіңізде болсын, жүйткіген жүрек болмаса, желіккен жел көңілге жеңгетай бола алмаймын,

Көк аспанның астында еркін қалқыған қауырсын қанат азат құстай талмай ұшқан пенде — тірлігінде тіршіліктің қасиетін бағаламай, барында бардың қайырын көріп, жоғында жоқтың тауқыметін тартса да, тәубесін ұмытып, асып-тасқан күні астамшылық етіп, өзінен асар болса қастамшылық етіп, алысып-жұлысып, айтысып-тартысып, бірінің-бірі аяғынан шалып, іліге алмаса балағынан тартып келе жатқан тойымсыз жан.

Қайда шықса да қасынан тастамайтын бүктемелі домбыраны үйге келісімен қабынан алып, жүкаяқтың үстіне кептіріп қойған. Ешкінің ашы ішегінен жуандау етіп сыдырған қоңыр ішек кеуіп, дыңылдап тұр. Аяз сорған домбыра шанағы жылы үйде бусанып, енді ғана жасаңғырай бастаған. Ақан құлағын бұрап шертіп қалғанда майда, қоңыр үнмен күмбір ете қалды. Жұрттың көзі ақында. Бір кезде салалы саусақ домбыра сағағына дейін орай жүгіріп, әнші қайың қақпақты Тастанның маңдайын шерткендей қатулана шертіп− шертіп алды да, ұзақ тартып зарықтырмай, жұртты жалықтырмай, «Біржанның әнін тыңдамайтын неме екенсің» дегендей, шалқытып кеп «Адасқаққа» басты. «Созады Біржан даусын қоңыр қаздай» деп толқытқанда, бағанадан зорға тізгіндеп отырған көмейдегі үн домбырамен бірдей күмбірлей жөнелді. Айғайға басып, дауысқа салып айтатын биік әндердің өзін домбыраны бос бұрап айтқанда Ақанның үні аса майда, жанға жайлы тиеді. Отты көзі бір араға қадалып, түйіліп кеп:

Жасым бар жиырмада жасырмаймын,

Басымнан дұшпан сөзін асырмаймын.

Басымнан дұшпан сөзі асар болса,

Сен түгіл, басқаға да бас ұрмаймын,—

дегенді тура Тастанға арнағандай зілмен, қаһарлана айтты да «ах-а-ау» деп көтере шалқып, үннің неше бір бұрылыстарымен зергердей нақыштап барып, баяулата қоңырлатқанда, әнші енді: «Қойшы, сендей надандармен надан боп қайтем» дегендей, тісі ақсия күліп, жайдарыланып, бетінде қан жүгірді. Сұлу, көрікті әнді ақын: «Біржанның тырнағына тұрмайтын сендейлер, бір әнінің садағасына кет, мен түсінетін қауымға, жастарға айтып отырмын» дегендей, айналасына күлімсірей қарап тоқтады.