Бала Шоқан

Аңдамай сөйлеген ауырмай өледі

төренің көзі түсті дегенше, түйенің иесі кешті деп біл

Қысқы үйге кіргелі Шоқандардың оқуы құнтты жүрді. Әубәкір молда да, бұрынғыдай ауыл арасының шақыруынан босап, Шоқанға парсы тіліндегі кітаптардан уақиғалы хикаяларды оқытып, білім өрісін кеңейте түсуде. Анадағы әжесі айтқан: «Байлық та, бақыт та тиянақсыз, ең тиянақты қасиет — өнер-білім. Жеті жұрттың тілін білмеген адам — шалағай» деген сөзді өзінің естелік дәптеріне Шоқан жазып қойған-ды. Шоқанның күзден бергі оқуға деген ыждаһатына Әубәкірдің өзі де іштей таңданатын. Ол тек жай оқып қоймайды. Оқыған кітабының уақиғасын бажайлап, түпкі мағынасын білуге ізденеді. Шоқанды аса қызықтырған Жәми ақынның «Ескендірнамасы» болды. Әубәкір өзі оқып, Шоқанға мағынасын түсіндіре, кейбір жерлерін жаздырып отырды.

Мына бала өнерпаз болатын бала. Қара, мына жасаған мүсінінде, алған тұлғасын ұға білгендік бар. Халық таланты дегендер осылар-ау. Тек көзін ашатын білім керек. Білім беру үшін мектеп ашу керек. Ондай заманға әлі көп уақыт бар. Өйтсе де оқу керек, бұл баланы да оқыту керек. Кедейдің баласы ма? — деп сұрады.

Әубәкір молдадан түркіше оқып хат тани бастаған кезінде-ақ Шоқан әкесінің қойын дәптерлеріндегі жазуларды оқып үйренді.

Мынаны талқандап сындырған сен ғой, бүлік, — деп Шоқан Жақыпқа қарай бет алып еді, апасы:
— Шоқанжан, оны мен бағана шығартып тастадым. Қайтесің жаман балшықты қызықтап, өзі үгіліп кілемді топырақ қылып тастапты, — деді.
— Апеке, ол жай балшық емес мүсін ғой. Өнер ғой, — деп Шоқан қабағын түйіп, тұрып қалды.

— деді.

— Ә, Арыстан ақын шығар, кіргіз, — деген өзін Шыңғыс қонақшыл жұмсақ кейіпте айтты.

— Ассалаумағалайкүм алдияр, — деп, алдынан кірген Арыстан ақын, екі қолын кеудесіне ұстап, әдеп ишарасын көрсетті.

— Уағалайкүмүссәләм, жоғарылатыңыз, — деп Шыңғыс өзінің оң жағындағы төрді меңзеді. Әкесінің сырттан келген ұзын бойлы, селдір сақалды, сары сұр кісіні құрмет тұта сәлемін қаб

Шоқан, тағы бір асыл маржан тапқандай әсіресе «аға сұлтан ел иелерінің де ашалап-ашалап тастаған үлкен сөздерін көре алмай отырмыз» дегенін ішінен қайталап айтып, жаттап алды.

Шоқан байыптай ұғынып, жаттап отыр.

Қалтасына қарындаш, қағаз салмағанына іштей өкініп қойды.