Хан Кене

Бүйткенше кәпірден шықсаң етті сен... Жалғыз қырғыз қалғанша жағаласып өлмесем — ел болмаймын.

Кененің апасы.

Қарашаш – Ер ананың қызы.

Ағыбай

Бұқарбай – батырлар

Жоламан

Бұғыбай – батыр, қолбасы.

Құдайменде –

Кене (жалғыз, Бұғыбайға бір рет үңіліп қарап танып, қайта бұрылып салқын). Бұғыбай ғой! Бұндағы қол ішіндегі алалық та жетер өрісіне жеткен екен... Жасырғансыпты менен... Мәлім... мәлім еді... (Тасқа отырып ойланады. Қасына Жоламан келіп төменірек отырады.) Жерім таусылды. Өріс тарылып болды ма деймін... Нем қалды?.. Енді сенер кім қалды?.. Қазақ желігі басылып бітті. Сөнді. Аз ғана ұшықтаумен-ақ басында желп еткен жігер қайта құлады. (Біраз отырып) Кім ұқты? Кім қажымай еруге шыдады? Мені қара қайрат алған жоқ. Кескілесіп қарсыласқан жауым да емес... Сырттың күші жығатын болса, әлдеқашан жықпас па еді? Бәрі де ала алған жоқ. Мені іштегі дерт жығып отыр... Менің жауым... мұршам жетпеген жалғыз жауым — ел аузының алалығы. Менің күйігім де, ажалым да содан. Сенген елім жықты. Қас болғандықтан жыққан жоқ. Ерген болып еді. Бірінші елдік қылып көрмеген көр балалықтан, көзсіздігінен жықты. Елдің елдік дегені орданың ұранынан аспайды екен. Мен соны айырмай адасыппын. Менің ойымда жүрген бағытымды ойламайды екен. Осы түйінге келіп шатастым мен. Ел мені осыған қамап жықты. Бір мені жыққан ел өзі қоса жығылғанын ұға ма екен, ойлар ма екен!.. Өңшең азғын арам бездер! Солар ала қылды, солар адастырды елді де... Менің күйігім де, ажалым да солардан... Бірақ, мені жыққан сол жауыздар жұртты қоса жыққанын ұға ма екен? Ойлар ма екен? Алатаудың бауырында Кенесары жығылса, сыналатын өткелде қазақ елі бірге жығылды. Түсінер ме соны? Өкінер ме? Менің жығылғаным арман емес. Ел болар ма екен, елімнің шу дегенге жарамаған арман менің қайғым. Жалғыз-ақ, ел болар ма деген елімнің көші қайда қалды? Қайда қалды, қайран елім, не боп қалдың? (Аз отырып.) Мен сүйінер ел ішінің қайғысы ол жеңгізбейтін дерт болды. Армандамын, соған өлім жетпегендігіне армандамын. (Аз отырып.) Бәрі бір мен сүйінер өмір, мен жұбанар үміт қалған жоқ. Бұдан арғыны көргенше, алланың ақ бұйрықты ажалы келсін. Содан басқа тілегім жоқ. (Басын төмен салып шөккендей, үн шығармай маңдайына қылышын таянып отырып қалады.)