Қытай тарихы (Ежелгі және орта ғасырлар кезеңі)

І ТАРАУ. ҚЫТАЙДАҒЫ МЕМЛЕКЕТ ПЕН ҚОҒАМНЫҢ ҚАЛЫПТАСУ НЕГІЗДЕРІ
1. Б.з.д. ІІІ-ІІ мыңжылдықтағы Қытай
Қытай тарихы бес мың жылдан астам бұрынғы уақыттан басталатын тұңғиық ғасырлар тереңінен бастау алады. Қытайдың өткен ежелгі тарихын оқып үйренуде, тас ғасырынан металл ғасырына өту процесі туралы және оның жерінде алғашқы ертемемлекеттік құрылымдардың - ежелгі Қытай цивилизациясының қалыптасуының ұзақ та күрделі жолдарының алғашқы қадамдары туралы мәліметтерді біз бүгінгі қолда бар деректер – көне Қытай жерінен табылған материалдық мәдениет ескерткіштеріне қарап дәлелдей аламыз.
Палеолит дәуірі.Ең алғашқы адам палеолит дәуірінде Хуанхэ өзені аңғарында пайда болған, оны 1921 жылы археологиялық қазба жұмыстары нәтижесінде ғалымдар Пекин маңындағы Чжоукоудяннан тапты. Пекин адамы аталып кеткен бұл алғашқы адам -синантроп осыдан 500 мың жыл бұрын пайда болған екен. Қытай ғалымдарының жүргізген бұдан кейінгі қазба жұмыстары да синантроптың басқа үлгілерін Шаньси провинциясы маңынан табады. 1960 жылғы табылған синантроп Пекин адамынан да бұрын өмір сүрген, ал 1954 жылғы қазып алынған Динцунь адамы кейінірек, яғни 200-150 мың жыл бұрын өмір сүрген деген болжам айтады. Бұл - алғашқы адамдар отты пайдалана білген сияқты және аңшылық және терімшілікпен, балық аулаумен күн көрген болуы керек.
Оңтүстік Қытай жерінде төменгі палеолит дәуіріне жататын, бойы қазіргі адамдардан үш-алты есе биік болған питекантроптың өмір сүргендігі туралы гипотеза да бар. Оның шығуына Гонконгтағы дәрі–дәрмек жасаумен айналысатын көнекөз емшінің қолында сақтаулы алып адам тәріздес мақұлықтың тісі себеп болған. Ежелгі қытай емшілік дәстүрі бойынша ең көне тіс сүйектерін, «айдаһардың тістері» деп қасиет тұтып сақтап, оны емшілікте пайдаланған. Бұл болжамдар 1956 және 1957 жылдары Гуансиде жүргізілген қазба жұмыстары нәтижесінде толық дәлелденді деуге болады. 1956 жылы Гуансиден табылған «Алып адам бір кездері Ява аралынан табылған осындай тектес мегантропқа өте ұқсас екендігі анықталған, бұдан шығатын қорытынды – Қытай мен Оңтүстік-Шығыс Азияның өте ертеден бергі тығыз туыстық байланыстарының барлығын көрсетеді.

Қытайдың билеуші топтары арасында жауға қарсы күрес жүргізудің бірауызды жоспары болмады. Сұң сарайының өкілдері елдегі ауыр жағдайды есепке ала отырып, чжурчжэндермен соғысқа кірісуге батылдық көрсете алмады. Император сарайындағы Цзинь мемлекетімен бейбіт бітімге келуді жақтаушылар басымдық алып, Хуанхэден солтүстікке қарай

Қытай өзін қоршаған елдер туралы ежелгі заманда әлемге белгілі өркөкірек саясатын қалыптастырып, оған орта ғасырлардағы аса күрделі, шытырманға толы саяси жағдайларға байланысты дәстүрлі дипломатиясына өзгерістер енгізгуге мәжбүр болған кезеңді бастан кешірді. Қытайлықтар бұл заманда алғаш рет әлемде Қытайдан да күшті елдер мен халықтардың өмір сүретіндігін мойындап, олармен тең дәрежедегі, тіпті кейде оларға тәуелділділігін білдіретін саясат ұстануға мәжбүр болады. Осындай тарихи саяси жағдайларға байланысты Қытай дипломатиясының нағыз қитұрқы да астарлы саяси принциптері дүниеге келеді.